Günümüzde, dijitalleşmenin iş dünyasına sağladığı avantajlar her geçen gün artarken, insan kaynakları (İK) süreçlerinde de elektronik imza (e-İmza) kullanımının önemi giderek artıyor. İK departmanlarının temel iş akışlarında kullandığı belge ve onay süreçleri, zaman ve emek gerektiriyor. Ancak, e-İmza altyapısı sayesinde bu işlemler çok daha hızlı ve güvenilir bir şekilde gerçekleştiriliyor. Üstelik e-İmza insan kaynakları için belge trafiğini azaltarak süreçleri kolaylaştırıyor.

Akıllı sözleşmelerin DeFi ve tokenizasyon gibi alanlarda kullanılması henüz istenen verimlilik düzeyine erişememiştir. Bunun birçok nedeni olduğu söylenebilir. İlk olarak, akıllı sözleşmeler bir kod parçası olduğundan, akıllı sözleşmelerin oluşturulması kodlama bilgisi gerektirir. Bu kod, en iyi yazılımcı tarafından yazılmış olsa bile içinde hatalar (bug) bulunabilir. Akıllı sözleşmeler, işlem tarafları için koşullar değiştiğinde bu değişikliklere otomatik olarak adapte olamazlar; çünkü bu yazılım programlarında dinamik karar verme özelliği eksiktir. Akıllı sözleşmeler blokzincirinin “tamper-proof” olma özelliği nedeniyle değişikliğe kapalıdır. Akıllı sözleşmelerde kullanılan programlama dili katıdır. Ayrıca, genel olarak blokzinciri ekosisteminde mahkeme kararlarının icra edilmesinde zorluklarla karşılaşılmaktadır. Son olarak, akıllı sözleşmelere harici veri taşıyan oracle’ların hatalı veri sağlaması nedeniyle de akıllı sözleşmelerin icrasında istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.

Akıllı sözleşmeler özellikle ICO’ların yaygınlaşmaya başladığı 2016-2018 yılları arasında birçok araştırma, rapor ve makaleye konu olmuştu. Kavramda geçen “sözleşme” ifadesi, özellikle hukukçuları bu yeni oluşuma adeta mıknatıs gibi çekmişti. Akıllı sözleşmeleri doğrudan doğruya, kavramsal olarak inceleyen çalışmalar yerini akıllı sözleşmelerin uygulama alanlarına, mesela tokenizasyona, NFT’lere, merkeziyetsiz finansa ve merkeziyetsiz otonom kuruluşlara bıraktı. Bahsedilen gelişmeler akıllı sözleşmelerin önemini yitirdiği anlamına gelmiyor. Aksine akıllı sözleşmelerde de yeni bir döneme girildiğini söylemek gerekiyor: Akıllı sözleşme 2.0 dönemi.

Tokenlar çok farklı şekillerde oluşturulabilmekte, farklı varlıkları temsil edebilmekte ve birbirinden farklı amaçlara hizmet edebilmektedir. Bu nedenle tokenların hukuki niteliğini tespit etmek kolay değildir. Aynı durum tokenların bir türü olan NFT’ler bakımından da geçerlidir. Özellikle d-NFT (dinamik NFT) veya f-NFT (parçalı NFT) gibi farklı NFT türleri de olduğu dikkate alındığında söz konusu tokenin hukuki niteliğinin tespiti ve bu çerçevede hangi hukuk alanlarını ilgilendirdiğinin belirlenmesi zorlaşmaktadır. Dünya geneline bakıldığında, NFT ihraçlarının finansal suçlar, tüketicinin korunması, fikri mülkiyet ve özellikle sermaye piyasası hukuku kuralları açısından denetlendiği görülmektedir.

NFT’ler 2021 yılında rekor satış rakamları ile hayatımıza girdi. Sanatçılar, ünlüler ve koleksiyonerler adeta NFT’lere hücum etti. NFT sanat eserleri denildiğinde akla gelen ilk isimlerden olan Beeple tarafından yapılan “Everydays: The First 5000 Days” isimli dijital kolaj, 69,3 milyon dolara satıldı ve halen ünlü NFT pazaryeri Opensea’da en üst sırayı koruyor. Türkiye’den de çok ses getiren bazı NFT projeleri çıktı. Refik Anadol’un “Makine Halüsinasyonları” adlı eseri Sothebys isimli müzayede evinde 5,1 milyon dolara satıldı. Bugüne kadarki en pahalı NFT projesi olma unvanını ise Pak takma isimli sanatçı elinde tutuyor: “The Merge” isimli dinamik NFT projesi 91,8 milyon dolar değerinde bir koleksiyon.

Blokzincirinin, Bitcoin ve kripto paralardan ibaret olmadığı, yeni kullanım senaryolarının ortaya çıkmasıyla her geçen gün doğrulanıyor. Blokzinciri teknolojisinin ve tokenizasyonun ticaret finansmanı, lojistik, sigortacılık ve tedarik zincirleri bakımından önemli bir potansiyele sahip olduğu uzun zamandır ifade ediliyordu. Akıllı sözleşmelerin akreditif bakımından uygulanması gündemdeydi.

21'inci yüzyılın hızlı dijital ortamında işletmeler, verimliliği ve müşteri deneyimini artırmak için sürekli olarak yenilikçi çözümler arıyor. Bu konudaki en önemli gelişmelerden biri de digital onboarding  süreci. Bu dönüştürücü süreç, şirketlerin yeni müşterileri, müşterileri ve çalışanları ekosistemlerinde karşılama yöntemlerinde devrim yarattı. Peki banka ve finans kuruluşlarından 2021 yılından bu yana etkin olarak kullanılan digital onboarding ne demek? Görüntülü görüşme ile müşteri kazanımı işletmelere neler kazandırıyor? Gelin, birlikte inceleyelim!

COVID-19 pandemisiyle hem dijitalleşmenin hem de hijyen konusundaki endişelerin artması birçok kişinin nakit paradan uzaklaşarak finansal işlemlerini dijital ortama taşımasıyla sonuçlandı. Bankalar ve diğer finansal kuruluşların dijital şubelerinin işlem hacmi ciddi ölçüde arttı. Eş zamanlı olarak blokzinciri gibi yıkıcı teknolojilerin yaygınlaşması da finansal hizmetler bakımından önemli dönüşümlere yol açtı.

Haziran 2023’te BTK’dan yetkilendirmesini alan ArkSigner artık bir ESHS (Elektronik Servis Hizmet Sağlayıcısı)! Hazırlıklar, yoğun bir çalışma dönemi ve denetimlerin ardından elektronik imza tecrübesini sertifika, zaman damgası ve e-Mühür ürünleri ile taçlandıran ArkSigner şimdi Arkİmza markası ile de kullanıcılara hizmet veriyor. Bu yazımızda Türkiye’nin 8. Elektronik imza sertifika üreticisi Arkİmza ile ilgili bilmeniz gerekenleri derledik.

Önce kripto paralar, ardından diğer kripto varlıkların hayatımıza girmesiyle birlikte, kişilerin sahip olduğu varlıkların “neler” olabileceği, bunlar üzerinde “ne gibi haklara” sahip olunabileceği konuları da gündeme gelmeye başladı. Kripto paralarla ödeme yapılması, NFT’lerin teminat olarak kullanılmaya başlanması, stable coin’lerle gerçekleştirilen işlemler derken, kripto varlıkların iş ve ticaret hayatındaki kullanımı arttı.

Dijital güvenlik alanında son dönemin yeni gündemi “işlem imzalama” oldu. Elektronik imza ile başlayan, uzaktan kimlik tespiti süreçleri ile devam eden dijitalleşme sürecinde artık kullanıcılara yepyeni bir kapı daha aralanıyor.

Web 3.0 teknolojileri, yani yapay zekâ, blokzinciri, nesnelerin interneti, büyük veri uygulamaları yeni iş ve yatırım imkanları sunarak birçok sektörde dönüşüm başlattı. Geleneksel hizmetler artık merkeziyetsiz yapılara taşınmaya başladı. Bu teknolojilerin gelişmesi ve yaygınlaşması bir taraftan kişi ve kurumlara fırsatlar sunarken, diğer taraftan yasal belirsizliklerin olması, bu teknolojilerin geniş kitlelerce benimsenmesi ve faydalarının tam olarak ortaya çıkmasının önünde bir engel olarak duruyor.

Blokzinciri, değişikliğe kapalı, şeffaf ve güvenilir bir elektronik veri tabanı olarak çok değişik sektörlerde işlemlerin hızlı, verimli ve otomatik olarak gerçekleştirilmesine imkân tanıyor. Şüphesiz bunda blokzincirinde çalışan akıllı sözleşmelerin de önemli bir payı var. Akıllı sözleşmelerle bugün sınır ötesi fon toplama işlemleri, dijital hak yönetimi, sendikasyon kredileri, NFT alım satımları veya ticaret finansmanı gibi işlemler daha az maliyetle, insan müdahalesinden bağımsız ve daha hızlı bir şekilde tamamlanabiliyor.

Akıllı sözleşme (“smart contract”) kavramını ilk defa Nick Szabo 1990’ların başında kullandı. Bu kavram, Ethereum blokzincirinin geliştirilmesinden sonra altın çağını yaşıyor. NFT’lerden tedarik zincirlerine, fikri hak yönetiminden ticaret finansmanına dijitalleşmeye elverişli birçok sektörde akıllı sözleşmeler kullanılıyor.

Özel sektörün rekabetçi dünyasında bir çalışanın varabileceği en yüksek nokta bir şirkette CEO olmak. Açılımı “Chief Executive Officer” aslında “baş yönetici” bir kurumun en önemli karar alıcısı olarak Türkçe’ye çevriliyor. Bugün tüm büyük sınavlardan geçip yeterince tecrübe edinmiş bir yöneticinin CEO olarak odasına yerleştiği ilk gün başına gelen birkaç olayı anlatıyoruz.

STO’lar (Security Token Offering-ilk menkul kıymet arzı), tıpkı ICO’lar (initial coin offering- ilk dijital para arzı) gibi, akıllı sözleşmelerle yürütülen fon toplama süreçlerinden biridir. Şirketlerin sermaye artırması ve yatırımcıların daha güvenli ve şeffaf bir şekilde yatırım yapması için alternatif bir finansman aracıdır.

Akıllı sözleşmeler fon toplamak için kitlesel fonlama (“crowdfunding”) ve benzeri finansman projelerinde kullanılıyor. Akıllı sözleşmelerin sahip olduğu kendiliğinden icra ve değiştirilemezlik gibi özellikler sayesinde, fon toplama işlemini otomatikleştirmek ve yatırımcı ile proje sahipleri arasındaki süreçleri daha hızlı ve verimli bir şekilde yönetmek mümkün.

Akıllı sözleşmeler blokzincirinde yer alan ve geleneksel aracılara duyulan ihtiyacı ortadan kaldıran bilgisayar programlarıdır. Belirli şartların gerçekleşmesi halinde, yine belirli eylemlerin otomatik olarak gerçekleşmesini sağlarlar. Otomasyona dayandıkları için, akıllı sözleşme işlemine taraf olan kişilerin birbirlerini şahsen tanımaları ve güven duymaları gerekmez.

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) 2023 Nisan ayının ilk günlerinde yeni bir yönetmelik değişikliğine gitti. Değişiklik ile daha önceleri yalnızca gerçek kişilerin bulunduğu uzaktan kimlik tespiti uygulamalarının kapsamına ticari sicile kayıtlı tüzel kişiler de eklendi. Peki, bu yeni düzenleme bankalar ve finans kuruluşlarında uygulanmakta olan uzaktan müşteri edinimi

Akıllı sözleşmeler, blokzincirinde kodlanan ve kayıt altına alınan anlaşmalardır. Akıllı sözleşmeler, anlaşmaların aracılara ihtiyaç duyulmadan icra edilmesini otomatikleştirerek, tüm tarafların ortaya çıkan sonucu anında görebilmesini ve teyit edebilmesini sağlar. İşte değişikliğe kapalı olan ve geri alınamayan bu sözleşmeleri

Blokzinciri denildiğinde akla gelen ilk uygulamalardan biri şüphesiz akıllı sözleşmeler (“smart contracts”). Genellikle hukukçular ve diğer sosyal bilimciler “akıllı sözleşme” ifadesini tercih ederken, konunun teknik tarafına odaklanan kişiler “akıllı kontrat”lardan bahsediyor. Arada bir fark yok, hepsi blokzincirinde kurulan ve/veya icra edilen bilgisayar programlarını ifade ediyor. Peki bu kavram nereden çıktı ve nasıl bir evrim geçirdi, biraz daha yakından bakalım:

Hayatımızı çevreleyen teknoloji, daha önceki dönemlerde insanlığın tanımadığı pek çok yeni kavramı beraberinde getirdi. “Log in” kavramı da bunlardan biri. Türkçe’ye “Giriş yapmak” olarak çevrilen bu kavram ilk olarak web sitesi üyelikleri için karşımıza çıktı.

Kazanç sağlayan, verimli bir işletmenin sırrı doğru yatırımdan geçiyor. Hangi sektörde olursa olsun işletme ömrünün uzatılması ve gelişimin sağlanması için kalıcı ve akılcı girişimleri daima sürdürmek olmazsa olmaz. Peki, yatırım her zaman para ya da iş gücü ile mi yapılır? Hayır, durum pek de öyle değil. Özellikle modern pazarlama ve satış için işletmeye yatırım yapmanın birçok yolu bulunuyor. İş ve belge akışını kolaylaştıran e-İmza altyapıları da bu yatırımların yeni nesil temsilcileri arasında! Bu yazımızda ister start-up ister holding olsun doğru e-İmza altyapısını kullanan işletmelerin ne gibi kazanımları olduğunu kanıtları ile ele alıyoruz.

Blokzinciri teknolojisi ile hayatımıza birçok yeni kavram girdi: kripto para, token (jeton/belirteç), NFT (non-fungible token), CBDC (Central Bank Digital Currency), DAO (decentralised autonomous organisation) bunlardan sadece birkaçı.

Mobil uygulamalar ve gelişen teknoloji sayesinde artık bankacılık hizmetleri için şubede beklemek ya da sıra almak gibi dertlerle uğraşmaya gerek kalmadı. Tüm kullanıcılar evlerinde, iş yerlerinde ve hatta yolculukları esnasında uygulamalar üzerinden para transferi ya da yatırım işlemlerini gerçekleştirebiliyor.

Turizm tedarik zincirinden hizmete, insan kaynaklarından müşteri ilişkilerine kadar pek çok farklı alanı içinde bulunduran geniş kapsamlı bir sektör. Geniş bir iletişim ağını da gerektiren turizm alanında belge trafiği de oldukça yoğun.

Blokzincirinin kripto para yatırımlarının ve al-sat işlemlerinin ötesinde farklı kullanım senaryoları bulunuyor. Bunlardan birine 6 Şubat’ta gerçekleşen deprem sonrasında tanıklık ettik: Kripto varlıklar, felaketlerden etkilenen kişilere yardım amaçlı olarak da kullanılabilir. Benzer bir örnek de geçtiğimiz yıl Ukrayna’ya yapılan yardımlarda karşımıza çıktı: Ukrayna’ya tüm dünyadan 60 milyon doların üzerinde kripto para bağışlandı.

Ev sahipler ve yeni kiracılar için elektrik, su ya da doğalgaz abonelik süreçleri kimi zaman zahmetli olabiliyor. Belgelerin toplanması, yetkili kuruluştan alınan randevular ve en önemlisi uzadıkça uzayan bekleme süreleri başvuru sahiplerini zorlayabiliyor.

Türkiye uzun yılları kapsayan dijital dönüşüm sürecinde ciddi bir mesafe kaydetmiş durumda. Günümüzde özellikle e-Devlet ve bağlı uygulamalar üzerinden neredeyse tüm vatandaşlık hizmetleri sunulabiliyor. Nüfus müdürlükleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, Vergi ve Adli işlemler ile ilgili resmi kayıtlara ulaşmak bu uygulamalarla mümkün oluyor.

Son iki yıldır tanıklık ettiğimiz NFT furyası değişik kesimlerden büyük ilgi gördü. Dijital sanat, oyunlar, spor kartları, müzik ve diğer birçok dijital içeriğin tokenize edilerek satıldığı geniş bir pazar ortaya çıktı. NFT dapp’leri, 2022 yılında yaşadığımız kripto kışında (crypto winter) en iyi performans sergileyen uygulamalar içinde yer aldı.

Sanayi Devrimi ile başlayan büyüleyici gelişme süreci analogdan dijitale, dijitalden yapay zekaya uzanan bir tarih yolculuğu başlattı. Bu süreç günümüzde de hızla devam ediyor. Web 3.0 döneminin hızla robotik bir çağa evrilmeye başladığını da söylemek mümkün. Artık insanlık tüm işlerini dijitalde gerçekleştirebiliyor. Üstelik bu süreçlerde insana özgü unsurların kullanılması ve geliştirilmesi de söz konusu oluyor.

Bugün en değerli varlıklar; sadece konut, arazi, sanat eseri gibi fiziksel varlığa sahip olanlar değil. Dijitalleşmeyle birlikte hayatımıza girmiş olan sanal varlıklar öyle yaygınlaştı ve değer kazandı ki tüm dünyada dijital varlık adı altında yeni bir varlık kategorisine ihtiyaç duyuluyor. Bu konuda regülasyon çalışmaları başladı bile. Bu düşüncelerin ortaya çıkmasında blokzinciri ile hayatımızda yer eden token (jeton/belirteç), kripto para ve NFT gibi kripto varlıkların önemli bir rol oynadığına şüphe yok.

2021 yılının başlarında NFT’ler tam anlamıyla baş döndürücü bir hızla hayatımıza girdi ve önemli bir pazar payı elde etti. NFT’lerin henüz kripto paralar kadar geniş bir kitleye ulaşmadığı bir gerçek. NFT’lere ilgi gösterenler kadar, onları bir balon olarak nitelendirenler de oldu. Hatta 2022’de “crypto winter” olarak adlandırılan dönemde NFT satışlarında bir düşüş yaşandı. FTX skandalı aylarca gündemde kaldı ve belki Web 3.0 teknolojilerine duyulan güveni bir nebze sarstı, ama NFT’lere gösterilen ilgi pek de azalmadı.

Blokzincir ekosisteminin en önemli yapı taşlarından biri olan tokenizasyon pek çok mevcut sektörde yeni iş modelleri oluşturulmasını mümkün kılıyor. Tokenlar ve tokenizasyon, sanattan lojistiğe, emlak sektöründen sigortacılığa birçok sektörde değişim yaratma potansiyeline sahiptir. Tokenizasyon uygulamaları, yatırım araçlarını çeşitlendirerek yatırımcılara portföylerini yeni varlıklar dahil etmek suretiyle genişletme imkânı sunuyor.

Yeni nesil pazarlama anlayışının en önemli parçalarından bir etkin yürütülen müşteri hizmetleri. Ürün seçeneklerinin artması ve müşteri davranışının satışın en kritik etkenlerinden biri olduğunun anlaşılması tüm işletmeleri müşteri hizmetlerini geliştirmeye yöneltti. Bugün en küçük girişimlerden en kapsamlı şirketlere kadar tüm işletmeler ürünlerin satış öncesi ve satış sonrası pazarlama süreçlerini mobil müşteri hizmetleri ile sürdürüyor.

Blokzincirinin hayatımıza girmesi ve yaygınlaşmasıyla birlikte, dijital varlık denildiğinde artık, tokenlar, stablecoinler ve merkez bankası dijital para birimleri (Central Bank Digital Currency - CBDC) gibi çok çeşitli varlıklar anlaşılır hale geldi. Birçok şirket, dijital varlıklardaki bu gelişmeler karşısında yeni iş ve büyüme olanakları arayışına girdi. Diğer taraftan, dijital varlıkların iş hayatına hızlı bir şekilde ve tam bir hukuki dayanağı olmadan dahil olması, tüketiciler, yatırımcılar ve finansal sistemler tarafında yeni riskler meydana getirdi.

“Son 20 yılın kilit kelimesi nedir?” diye sorsalar ne derdiniz? Akıllı cihazlar, gelişen ulaşım olanakları, dünyanın bir ucundan bir ucuna saniyeler içinde mesaj gönderme olanaklarını bir düşünelim. Mesajların teslim edilme sürelerini düşünelim, çok yüksek hızlı trenlerin saatler içinde kilometrelerce yolu katetmeyi sağladığını düşünelim. Bütün bunların sonucunda hayatımızın en temel unsurunun hız olduğunu söyleyebiliriz.

Modern çalışma koşulları insanlara evlerinden kolayca para kazanma olanağı sağladı. Daha önceleri ofislerde yapılan pek çok iş gelişen dijital altyapılar sayesinde ofis dışından yürütülebilir hale geldi. Öyle ki özellikle yeni dönem şirketler sabit merkezden çalışmak yerine uzaktan hizmet alarak çalışmalarını yürütüyor. Ekipler birbirlerini hiç görmeden büyük projeleri tamamlıyor ve düzenli olarak çalışmalarını sürdürüyor.

Tüm dünya elektronik imza kullanmanın kolaylığından ve faydalarından artık haberdar. İşlevsel bir altyapı edin, belgeyi düzenle, düzenlediğin belgeyi ön izle ve birkaç kolay adımda imzalama işlemini yap. e-İmzalı belge oluşturmak işte bu kadar kolay. e-İmzanın güvenilir yanı ise tamamen yanlışlanamaz, sayısal verilere dayanıyor olması. Ancak her e-İmza her zaman yasal geçerliliğe sahip olmayabiliyor. Bu noktada kullanım süresi dolan sertifikalar ya da sahte e-İmzalar kullanıcıları zor durumda bırakabiliyor.

Kimlik tespiti ve kimlik doğrulama süreçleri neredeyse tüm işlemlerde güvenlik sağlamanın en etkili yolu. Bir malı satın alırken, banka işlemlerinde, para transferlerinde ve hatta kargo yolu ile ürün teslim alırken kimlik tespiti yapılması hem iş süreçlerini hem işletmeleri hem müşterileri koruyan bir unsur.

İş dünyasının son trendi remote ya da hibrit çalışma sistemleri.  2020 pandemisinin insanlığı mecbur bıraktığı evden çalışma organizasyonu, bir noktadan sonra pek çok sektör için verimli ve yaratıcı bir alışkanlık haline geldi. Durum böyle olunca pek çok işletme çalışanların işlerini evden yürütebilmelerine olanak sağlayacak yeni yapılanmalar üzerinde çalışmaya başladı.

Alışkın olduğumuz finansal sistemlerde para muhafaza etmek, sermaye ödünç almak, faiz elde etmek ve diğer finansal işlemleri yapmak için banka ve finans kuruluşlarının aracılığına ihtiyaç duyulur. Banka ve finans kuruluşları varlıkları dondurabilirler; çalışma saatleri ve nakit rezervleri belirlidir. Müşterilerinin fonları üzerinde bir güce sahiplerdir. Bu geleneksel düzen, “merkezi finans” (CeFi- centralised finance) olarak nitelendirilir.